Proces rehabilitacji po złamaniu kości długich to złożony i wieloetapowy cykl, który wymaga precyzyjnego planu terapeutycznego. Każdy etap gojenia wymaga innego podejścia – od ochrony i stabilizacji po progresywne wzmacnianie mięśni oraz odbudowę koordynacji. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie biologicznych procesów zachodzących w tkance kostnej i ich ścisłe powiązanie z działaniami fizjoterapeutycznymi. Właściwie dobrane ćwiczenia, odpowiednie tempo obciążania i ciągła kontrola postępów decydują o tym, czy pacjent odzyska pełną sprawność bez ryzyka nawrotu urazu.
Etapy gojenia kości długich – od urazu do pełnej odbudowy
Gojenie kości długich (takich jak kość udowa, piszczelowa czy ramienna) przebiega w kilku charakterystycznych fazach, które nakładają się na siebie i determinują sposób postępowania rehabilitacyjnego. W pierwszej, tzw. fazie zapalnej, dochodzi do wytworzenia krwiaka i aktywacji komórek odpowiedzialnych za regenerację – osteoblastów i osteoklastów. Ten etap trwa zwykle od kilku dni do dwóch tygodni i wymaga całkowitego unieruchomienia kończyny, by zapewnić stabilne warunki dla procesu naprawczego.
Kolejna faza, nazywana reparacyjną, obejmuje tworzenie tzw. kostniny miękkiej, która stopniowo przekształca się w twardą strukturę. W tym czasie, zazwyczaj między 3. a 6. tygodniem po urazie, fizjoterapeuta może wprowadzić ćwiczenia izometryczne – pozwalające na aktywizację mięśni bez przemieszczania fragmentów kostnych. Ich zadaniem jest utrzymanie trofiki tkanek i zapobieganie zanikom mięśniowym.
Ostatnia faza to przebudowa, czyli stopniowe przekształcanie nowo powstałej tkanki w dojrzałą kość. Proces ten może trwać nawet kilka miesięcy, a jego efektywność zależy od prawidłowego obciążania kończyny oraz równowagi pomiędzy regeneracją a bodźcowaniem mechanicznym. Dopiero po pełnym zroście i potwierdzeniu tego w badaniach obrazowych można wprowadzać ćwiczenia dynamiczne, trening równowagi oraz powrót do aktywności funkcjonalnych.
Wczesna fizjoterapia – pierwsze dni po złamaniu
Pierwszy etap rehabilitacji po złamaniu to czas, w którym głównym celem jest ochrona miejsca urazu i zapobieganie powikłaniom wynikającym z unieruchomienia. Fizjoterapeuta skupia się na utrzymaniu krążenia i pobudzeniu metabolizmu tkanek. Już w ciągu pierwszych dni można rozpocząć:
-
Ćwiczenia oddechowe, które zapobiegają spadkowi wydolności układu oddechowego i poprawiają utlenowanie organizmu.
-
Delikatne ruchy czynne w stawach sąsiadujących, np. w stawie biodrowym lub kolanowym przy złamaniu kości piszczelowej, co pozwala uniknąć przykurczów.
-
Ćwiczenia izometryczne mięśni unieruchomionej kończyny – pozwalają na minimalną aktywizację mięśni bez ryzyka przesunięcia odłamów kostnych.
-
Drenaż limfatyczny manualny lub pneumatyczny, stosowany w celu ograniczenia obrzęków i przyspieszenia odpływu chłonki.
W tym okresie bardzo ważne jest także edukowanie pacjenta w zakresie bezpiecznego przemieszczania się z pomocą kul łokciowych oraz utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Właściwa technika lokomocji ma ogromne znaczenie – chroni zarówno przed przeciążeniem zdrowej kończyny, jak i przed ponownym urazem.
Stopniowe obciążanie kończyny i kontrola postępów
Moment rozpoczęcia obciążania kończyny po złamaniu kości długich jest jednym z najważniejszych etapów w całym procesie rehabilitacji. Wymaga on ścisłej współpracy ortopedy i fizjoterapeuty, a także oparcia decyzji o wyniki badań obrazowych, które potwierdzają stabilność zrostu. Zbyt wczesne obciążenie może doprowadzić do powstania przemieszczenia, natomiast zbyt późne – do osłabienia struktur mięśniowych i spowolnienia regeneracji.
W pierwszej fazie obciążania stosuje się tzw. obciążenie częściowe, najczęściej na poziomie 10–20% masy ciała. Pacjent uczy się przenosić ciężar z pomocą kul łokciowych, a fizjoterapeuta monitoruje sposób stawiania stopy, ustawienie miednicy i stabilność tułowia. Z czasem, w miarę wzmacniania mięśni i poprawy równowagi, wprowadza się ćwiczenia w odciążeniu, np. na platformach sensomotorycznych lub w basenie, gdzie siła grawitacji jest zredukowana.
Kontrola postępów odbywa się poprzez:
-
ocenę zakresu ruchu w stawie,
-
pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru,
-
analizę chodu na bieżni diagnostycznej,
-
obserwację reakcji tkanek na obciążenie (ból, obrzęk, napięcie mięśniowe).
Stopniowe zwiększanie intensywności ruchu musi być precyzyjnie dostosowane do tempa przebudowy tkanki kostnej. W tym okresie niezwykle istotne są ćwiczenia propriocepcyjne, które odbudowują czucie głębokie i stabilność kończyny. Ich wprowadzenie zapobiega mikrourazom oraz nawrotom kontuzji w późniejszym etapie treningowym.
Rola nowoczesnych metod fizjoterapeutycznych w procesie powrotu do sprawności
Współczesna fizjoterapia po złamaniu kości długich coraz częściej wykorzystuje zaawansowane technologie i metody wspomagające regenerację. Jednym z kluczowych narzędzi jest terapia falą uderzeniową, która stymuluje ukrwienie i przyspiesza mineralizację kostniny. Uzupełnieniem jest laseroterapia wysokoenergetyczna, poprawiająca metabolizm komórkowy i działająca przeciwbólowo.
W pracy z pacjentami po długotrwałym unieruchomieniu stosuje się także elektrostymulację mięśniową (EMS), która umożliwia utrzymanie aktywności mięśni nawet wtedy, gdy ruch jest ograniczony. W późniejszej fazie rekonwalescencji wprowadzane są techniki PNF i trening funkcjonalny, pozwalające przywrócić prawidłowe wzorce ruchowe i zwiększyć kontrolę nerwowo-mięśniową.
Nowoczesne podejście obejmuje także wykorzystanie platform balansowych oraz systemów biofeedback, które pozwalają na dokładne monitorowanie ruchu i korekcję błędnych wzorców. Fizjoterapeuci coraz częściej pracują również z oprogramowaniem analizującym postawę ciała w czasie rzeczywistym, co umożliwia precyzyjne dostosowanie planu terapii.
Kluczowym elementem końcowego etapu rehabilitacji jest powrót do pełnej aktywności funkcjonalnej – zarówno zawodowej, jak i sportowej. Obejmuje on trening stabilizacji centralnej, koordynacji oraz szybkości reakcji. Dopiero po uzyskaniu pełnej symetrii siły mięśniowej i prawidłowej biomechaniki chodu pacjent może bezpiecznie wrócić do pełnego obciążenia i aktywności fizycznej.
Więcej informacji: https://fmclodz.pl
[ Treść sponsorowana ]
